Archeologische vondsten hebben aangetoond dat er al in de oude steentijd mensen geleefd moeten hebben op de Tiranavlakte en dat er in de derde eeuw na Christus Romeinen hier gewoond moeten hebben. De Byzantijnen hebben in 520 een kasteel gebouwd dat Tirhan of Theranda heette. Voor velen begint de geschiedenis van de stad Tirana echter pas in de vijftiende of zestiende eeuw. Aan de hand van geschriften is bekend dat er begin zestiende eeuw sprake was van een klein dorp. In 1572 duikt de naam Tirana voor het eerst op, toen nog als Borgo di Tirana. Het jaar 1614 was belangrijk voor Tirana. De toenmalige Ottomaanse leider Sulejman Pasha Bargjini liet een moskee (die tijdens W.O. II vernietigd werd), een hamam en bakkerij bouwen. Gedurende twee eeuwen was Tirana een kleine handelspost. Pas rond het jaar 1800 begon Tirana zich te ontwikkelen tot een kleine stad. Nieuwkomers, hoofdzakelijk Vlachen, vestigden zich in Tirana. De familie Toptani vestigde in deze tijd ook in Tirana.
De geschiedenis van Tirana
In 1912 vertrokken de Ottomanen uit Tirana en werd Albanië een zelfstandige republiek. Twee jaar later volgde de Eerste Wereldoorlog en werd Tirana bezet door het Oostenrijks-Hongaarse leger. Pas in 1919 verlieten de Oostenrijkers Tirana en een jaar later werd Tirana de hoofdstad van de Republiek Albanië. De stad bloeide op, groeide en er kwam een nauwe samenwerking met Italië. Hoewel het land daar economisch van profiteerde, nam de Italiaanse invloed ook toe. In 1939, aan het begin van de Tweede Wereldoorlog, bezette Italië Albanië. In de twee jaar die daarop volgden werden er door de Italianen meerdere overheidsgebouwen weggezet in Tirana. De in 1941 opgerichte communistische partij heeft men man en macht ervoor gezorgd dat de Italianen de stad verlieten. Daarna werd er in 1943 en 1944 fel gestreden tegen de Duitsers, die een korte periode de overhand hadden. Op 17 november 1944 werd Tirana bevrijd en brak de communistische periode aan.
De communistische periode wordt in Tirana beschouwd als een zwarte bladzijde in de historie van de stad. Onderdrukking en propaganda domineerden dit tijdperk. Tirana was in die tijd een van de lastigst toegankelijke steden in Europa voor niet-Albanezen. Er kwam ook amper informatie over Tirana naar buiten toe, omdat buitenlandse pers amper of niet toegelaten werd en de lokale media alleen door de staat gefilterd nieuws naar buiten brachten. Tijdens het communistische tijdperk verviervoudigde het inwoneraantal van Tirana. De val van het communisme heeft Albanië later bereikt dan andere Europese landen. In 1989 werden de eerste landen bevrijd van het communisme, maar in Albanië heeft het nog tot 1991 geduurd tot er democratie kwam. De eerste vrije verkiezingen vonden in maart 1991 plaats. De communisten werden bij deze verkiezingen nog wel de grootste partij, maar waren wel gedwongen een coalitie aan te gaan met de niet-communisten.
Er volgden jaren van reformaties, economische crisis en politieke instabiliteit. Piramidespelen en corruptie hebben het land naar de economische afgrond gedreven. De regering viel dan ook in 1997 en het land was op papier failliet. Tirana was in chaos. Er volgde een periode van anarchie waarbij rellen aan de orde van de dag waren. De VN heeft in moeten grijpen om Albanië weer op de rails te krijgen.
Het aanbreken van het nieuwe millennium betekende voor Tirana een nieuwe start. Onder leiding van de nieuw verkozen burgemeester Edi Rama werd er een nieuwe koers gevaren. Zijn opvolgers hebben dit goed opgepakt en Tirana begon uit het diepe dal te kruipen. Albanië en zijn hoofdstad deden het zelfs zo goed dat kandidaatlidmaatschap voor de Europese Unie al vrij snel in zicht kwam. Vooral in het tweede decennium werden er grote stappen gezet. Nog steeds zie je de stad iedere dag weer een stapje vooruit maken. Stadsvernieuwing is aan de orde van de dag.
Buiten Albanië rijst wel steeds meer de vraag of het geen laagje bladgoud is die over een kartonnen doos aangebracht is. Klopt de onderliggende structuur wel? Is corruptie inderdaad voldoende uitgebannen? Is er sprake van een zeepbel die kan klappen? Dat is iets wat alleen de toekomst uit zal kunnen wijzen.
